Кузеңне ач - дөнья бу!

Ана каргышы төште Сөмбелгә...

Җиденче сыйныфта безнең белән Сөмбел исемле кыз укый башлады. Ул Кемерово өлкәсеннән, әтисе лаеклы ялга чыгу сәбәпле, күченеп кайтып, безнең авылда яши башлаган иде. Сары бөдрә чәчләрен ике толым итеп үреп куйган сөйкемле кызны бер күрүдә ошаттым. Без бик якын дуслар булып киттек. Бер партада утырабыз, мәктәпкә бергә барабыз, бергә кайтабыз. Сөмбелнең үз әнисе моннан биш ел элек каты авырудан үлгән. әтисе кабат өйләнгән.

Сөмбелнең сеңлесенә ул вакытта нибары өч яшь булган. Яңа әни үзе тагын бәби алып кайткан. Сөмбел, миңа калса, үги әнисен бик яратып бетерми иде. Сәбәпләре дә булгандыр инде. Ни генә әйтсәләр дә, хатын-кыз үз баласын күбрәк яратадыр инде ул. Кызы белән яңа хатын арасындагы мөнәсәбәтләрнең кискен икәнен әтисе белә, ләкин Сөмбелне якламыйча, хатыны сүзен җөпләп яшәргә тырыша иде. Дустымның бөтен хыялы тизрәк ата-ана йортыннан чыгып китеп, аларны сирәгрәк күрү. Шуңа күрә сигез классны бетерүгә, ул күрше районда бухгалтерлар әзерләүче техникумга укырга керде. Безнең очрашулар да сирәгәйде, чөнки ул инде авылга каникуларга гына кайтып йөри башлады. Ул тагын да чибәрләнеп китте. Көдрә чәчләрен таратып җибәреп, клубка килеп кергәндә бик күп егетләрнең күзләре анда гына була иде. Аны колхоз рәисе улы Самат озата кайта башлады. Егет бик чибәр иде. һәм авылның бик күп кызлары аның белән сөйләшеп кенә торуны да бәхеткә саныйлар иде, ахрысы. әмма мин дустымның кемне яратканын беләм. Безнең бит бер-беребездән серләребез юк. Ул безнең белән бер сыйныфта укыган Илшатны бик ярата иде. Колхозчы гаиләсеннән булган бу егет нәрсәсе белән үзенә караткандыр Сөмбелне?

Еллар үтте. Мәктәпне тәмамлап, без дә төрле якка таралдык. Бервакыт дустымның кияүгә чыкканын ишетеп, гаҗәпкә калдым. Авылда сөйләүләренчә, Самат әти-әнисен алып, Сөмбелне кияүгә сорарга килгән булган. Кызның ата-аналары шатланып табын хәстәрләгәннәр, мулланы ризалатканнар. Дин әһеленең яшьләрне Ислам кануннары буенча ир белән хатын дип игълан итүе алдыннан гына ишек ачылып китеп, Илшат килеп кергән. Кергән, нигәдер өстәлдәге ризык тулы савытларны кулы белән идәнгә сыпырып төшергән, аннан түрдә утырган Сөмбелне кулыннан алган да, урамга чыгып киткән. Кыз, сихерләгән кебек, карышмаган. Илшат өйләренә дә кереп тормыйча, олы юлга чыгып, машина тотып, сөйгәне белән Казанга китеп барган. Иң аянычы шул: Самат та, әнисенең илереп елавына карамастан, хурлыгыннан машинасына утырып, юлга чыгып киткән. һәм, каршыга чыгып, юл һәлакәте ясаган. Саматны авыр хәлдә сырхауханәгә озаттканнар. Егет аңсыз булган. Бу хәлдән соң әти-әнисе улларын дөбердәп торган егет кебек бүтән күрмәделәр. Башта ул өч көн район сырхауханәсендә ятса, аннан дүрт ай шәһәр больницасында булды. Ләкин аны комадан чыгара алмадылар. Вакыт үтү белән аны янә районга кайтардылар. әти-әнисенә әйтеп караганнар: «өмет юк, ясалма сулыш алу аппаратыннан өзик», — дип. Ләкин алар риза булмады. Аннан Саматны өйгә алып кайттылар. Хәлен белергә кергән кешеләр танырлык түгел диделәр. Ике ел яшәде шушы хәлләрдән соң Самат. үзе бетеп, әти-әнисен картайтып, авыруга сабыштырып, гүр иясе булды. ә бит комадагы авырулар бөтенесен белеп ята дигән фикер бар, бары ашау, селкенү һәм башка ихтыяҗларны башкара алмыйлар. Бу очракта авыруның үзе өчен дә, караган кеше өчен Аллаһының сынавымы бу? Бит аларның төкрекләрен дә махсус аппарат белән суыртырга кирәк.

Ә Сөмбелләр авылга кайтып, туй мәшәкатьләре белән йөрделәр. Аннан клубта зур мәҗлес оештырдылар. Алар клубка зур кәстрүлләр, бидоннар белән табын ризыгы ташыганда, Саматның туганнары ни кичерде икән? Ана кеше бары бер җөмлә ыргытты диделәр. «Мин кичергәнне кичерсә ярар иде», — дип. Сөмбелләр мул яшәдер. Иң яхшы йорт, иң затлы машина аларда булды. Чөнки ул берничә авылны берләштергән райпода бухгалтер иде. Лотерейга машина откан дип тә сөйләделәр аның турыда. Башта малай, аннан кыз тапты Сөмбел.

Ана каргышы улы Самат яшенә җиткәч төште Сөмбелгә. Малае юл һәлакәтенә очрап, фаҗигале рәвештә бакыйлыкка күчте. Илшатны бу кайгыдан соң инсульт китереп бәрде.

Яшь вакытта без бернәрсә турында да уйламыйбыз. Гел шулай матур, бәхетле булырбыз кебек тоела. Ләкин эшләгән гамәлләре өчен кеше фани дөньядамы, ахирәттәме җавап бирә. Бер бәхетсез гел бәхетсез дигән гыйбарә дә бар. Балачакта әнисез калган Сөмбел гаилә тормышында бәхетле булды микән? Илшатны бик кырыс ир, теге никах көне өчен гел хатынын талап торган дип ишеттем. Кыйнап ташларга да күп сорамагандыр. Ризык тулы өстәлне аударган ир юньле булды микән ул?

Алмазия ГАТИНА,

Казан Татарстан яшьләре

Тулысынча укырга

“Кияү, ачуланмасаң, тагын килдем” (ГЫЙБРӘТ ӨЧЕН)

Әтиебез әниебезнең туган авылы Төркәшкә (Кукмара районы) кунакка бара торган була. Шунда ике толым итеп үреп салган кара чәчле, сызылып киткән кыйгач кашлы чибәр әниемә күзе төшә дә инде. Әбием, ягъни булачак кайнанасы, туганнарына кунакка килгәч, аңа ерактан гына әниемне күрсәтәләр. “Оексыз түгелме соң бу бала?” — дип сорый әби. “Юк-юк, аягында капрон оек аның”, — дип җавап бирә тегеләре. “Нинди капрон оек булсын, аягыма кияргә нибары бер пар иске галошым гына бар иде. Әтиең кияүгә мотоциклга утыртып алып китте, капка төпләренә кайтып туктагач карасам, бер галошымның бавы өзелеп төшеп калган, бик читенсендем”, — дип сөйли иде әни.

Әниемнәр бик ярлы яшәгәннәр шул. әтисе Хуҗиәхмәт әниемә дүрт яшьләр тирәсендә эш эзләп читкә китә. Шул китүдән кайта алмый — сугыш башлана. “Сугыш башланыр алдыннан бер посылкасын алырга өлгердек, — дип искә төшерә иде әни. — Кечкенә булсам да шул посылканы ачкан мизгелләр хәтеремә бик нык уелып калды. Чөнки посылка эченнән мин өмет иткән матур күлмәк урынына каешланып-майланып беткән тракторчы чалбары, ярты кызыл кирпеч һәм агач череге генә чыкты. Посылканың эчен ачып алыштырган кешеләр, сабый хакы дип, әтием җибәргән әйберләрнең берсен генә булса да калдырсалар соң! Алай да, әнием посылкадан чыккан чалбарны юып, миңа пәлтә тегеп киертте. Итәкләре кыскарып беткәнче йөрдем ул пәлтә белән. Яшьлегемдә кеше бакчаларын казырга да күп йөрдем. Хуҗаларның кайсы акча, кайсы ризык биреп бәхилләтә иде. Бервакыт шулай берәүләрдә көне буе бәрәңге казыдым. Кулга ике бәрәңге тоттырып чыгардылар. Ятим бала дип санламаганнардыр инде”.

Кияүгә чыккач та җиңел булмый әнигә. “Берсеннән-берсе кечкенә дүрт бала. Кайнанам чирле, әле иремнең авыру апасы да бар. Эшкә батыр булдым, әтиеңнең туганнары мине бик яраттылар. Бервакыт аш кашыгын сындырдым. Алюминийдан эшләнгән кашыклар бик тиз сына иде. Билгеле инде, әнкәй бераз әрләп алды. Шулвакыт кунакка кайткан олы кызы: “Әни, орышма киленеңне. Кашык сынмаса, яңасын кибеттән кем алыр иде”, — диде. Бакчалары зур, кызыл балчыклы, берүзем эшләп бетерәм шуны. Әтиең шофер, эштән бушамый. Бервакыт бәрәңге төбе өям, әнкәй бакчага чыкты да: “Бездә бәрәңге төбен китмән белән өяләр, кызым, көрәк белән түгел”, — диде. “И-и, әнкәй, безнең якта бөтен кеше дә көрәк белән өя. Бәрәңге төбе йомшый, биек тә өелә”, — дидем. әнкәй, аны-моны уйламыйча, малае эштән кайткач: “Килен көрәк белән бәрәңгене бозып бетермәсә ярый инде”, — дип зарланган. Әтиең бакчага чыгып, кулдан көрәкне тартып алды да: “Бар, эшли белмәсәң кереп кит”, — диде. Көне буе эссе кояш астында баш күтәрми эшләгәнгәме, бик хәтерем калды. Яшьлегем беләндер инде, әйберләремне төенчеккә төядем дә әниләргә кайтып киттем. Дүрт баламны аннан соң кайтып алырга иде исәбем. Авылга турыдан ике урман аша 10 чакрым кайтырга кирәк. Мин беренче урманга җиткәндә дөм караңгы иде инде. Карыйм, юлда бүре утыра. Алга барыргамы, кире кайтыргамы дип, туктап калдым. Бүре дә кузгалмый утыра. Ни булса шул язгандыр дип, белгән догаларымны укып, бүре каршына атладым. Минем бәхетемә, бүре дигәнем арбадан төшеп калган печән чүмәләсе булып чыкты. Төн уртасында өйгә кайтып җиттем. Ул вакытта әбием дә исән иде әле. Мине орышмадылар, тиз генә йокларга урын җәеп бирделәр. Иртән әбием янына утыртты да: “Балакаем, син кайт инде. Дүрт балаң бар. Кодагый да авыру, рәнҗеп китә күрмәсен. Яшь вакытта үпкәләрсез генә булмый инде ул. Тормыш — арба, шалтырап бара. Сабыр булырга тырыш, балам. Кияү кызу булса да, эчми-тартмый бит”, — диде. Мине, күчтәнәчләр биреп, иртә таңда әни белән әби озатып калдылар. Кайтып керсәм, әнкәй сидекле чүпрәкләрегезне сыгып кисәү башына киертеп, киптерергә мич буена тезгән дә, хәле китеп яткан, ә сез, балалар, елап шешенеп беткәнсез. “И-и, балакаем, кайттыңмы, Аллаһы Тәгаләдән кызым кайтса иде дип сорап ялвардым, рәхмәт төшкере, ишетте”, — дип, каенанам мине кочаклап ук алды. Шуннан соң әнкәй озак тормады инде, бәхиллеген биреп гүр иясе булды. Авыру кызы бераз гына алданрак вафат булган иде”.

Әниебез бик кыю, тәвәккәл булды. Бишенче баласын тапкач, әни өч айлык бала белән өйдә утыра икән. Колхоз рәисе: “Эшкә чыкмый, колхоз печәне белән мал туйдырып ята, кереп тикшерергә кирәк”, — дип сүз ишеттерә. әниемнең моңа бик хәтере кала. Баланы юрганга төрә дә, кәнсәләргә китә. Килеп кергәч тә баланы рәиснең эш өстәленә куя: “Сез баланы карагыз, мин колхоз эшенә киттем”, — дип фермага эшкә менеп китә. Кычкырып елаган баланы кәнсәләрдә эшләүче кызлар кулдан-кулга йөртеп тә тынычландыра алмагач, председатель сеңлемне өйгә алып кайтып куярга куша. Әниемнең чынлап та эшкә киткәненә ышанмый, күрәсең. Кәнсәләрдә эшләүче кыз капка биген ачып кереп, баланы караватка салып калдыра. “Эштән кайтсам, бала карават кырыена ук килеп җитеп йоклаган, ничек егылып төшмәгән”, — дип сөйләде әни. Шулай итеп, колхоз рәисе сарайларны тикшерергә керми, әнигә эшкә чык дип бүтән бәйләнми. Без мәктәп тәмамлап авылдан чыгып киткән елның көзендә әбиебез үлде. Ә алты айдан 21 яшьлек абыебызны җир куенына салырга туры килде. Шунда әнинең: “Бала үлеме ана үлеменнән авыррак икән”, — дип елаганы хәтеремә уелып калган.

Әнием бик зирәк, ачык күңелле, кешелекле иде. Инде замана авыруы белән авырый башлагач табибларга күренү өчен әниебезгә дүрт ел буе Казан юлын таптарга туры килде. Ярый әле игезәк сыңарым, күрше авылда гына торучы сеңлем, абыем һәр атнаны диярлек кайтып әниләргә булышып килергә җай табалар иде. Көннән-көн хәлсезләнгән әниебезне әти Кукмарадан электричкага утыртып җибәрә, без Казанда такси белән каршы алабыз. Берсендә таксига кереп утыргач әнием башын җилкәмә салды да: “И-и, кызым, бер хәлем дә юк, ничек килеп җиткәнемне үзем генә беләм”, — диде. Машинадан төшкәндә бер чиләк йомырканы күреп өнсез калдым. “Ничек күтәреп килдең аны?” — дим. “Сез монда өчәү бит, бүлә башлагач күп тими ул, кияүдән дә яхшы түгел буш кул белән килүе”, — диде әни. Әнием өйгә килеп кергәч тә һәрвакыт: “Кияү, ачуланмасаң, мин тагын килдем инде”, — дияр иде. “Нигә һәр килүеңдә шулай дип әйтәсең?” — дип сорагач, әнием: “Син кызым булсаң да, йорт башы — кияү, йортыгызда кунак булу өчен аның рөхсәте кирәк. Малаең кит дип әйтсә түр башына үт, киявең кит дип әйтсә ишек бавын тот дигән борынгылар”, — дип җавап бирде. Нинди зирәк сүзләр! Ирем дә әниемне бик якын күреп, зур хөрмәт күрсәтте. Әни килгәч бөтен балалар да безгә җыела бит. Иремнең ялгыш кына да туганнарыма караңгы чырай күрсәткәне булмады. Әни килер алдыннан үзебезгә дә алмаган бер пакет тәм-томны җыеп кайтканына бик күңелем була иде.

Инде әниебез вафат булганга да күп еллар үтте. Ярый әле кайтып йөрергә туган йортыбыз бар. Намаз иясе булып бу дөньядан китеп барган әниебезне дә, аннан калып биш кенә ел яшәгән әтиебезне дә догадан калдырмыйбыз. Туган нигезеңә кайтып, әти-әниләреңне искә алып Коръән ашлары үткәрә алу үзе бер бәхет икән ул.

Гүзәлия СӘЙФУЛЛИНА. Казан.

Тулысынча укырга

Хәмдүнә Тимергалиева: «Элвин Грей күп кешенең ашына таракан булып төште»

Бүген филармония скверында агач утырту чарасында Татарстанның халык артисты Хәмдүнә Тимергалиева популяр җырчылар Элвин Грей һәм Гүзәл Уразова арасындагы низагка бәйле үз фикерен әйтте.

- Адәм көлкесе бит бу! Миңа карата да андый очраклар бик күп булды, ләкин берсен дә халыкка күрсәтмәдем, белгертмәдем, - диде ул ачынып. - Ул безнең кухня. Артистларның бөтен халык каршында тавышланышып ятулары адәм көлкесе. Мин моны бөтенләй дә хупламыйм. Элвин Грей күп кешенең ашына таракан булып төште, чөнки ул 15әр мең тамашачы җыя. Аның шулкадәрле тамашачы җыеп, концерт үткәрүе тар күңелле җырчыларның күңеленә тиде. Элвин Грей эстрадага яңалык алып килде. Бөтен яшьләр аның янына җыела. Ул беркемгә дә кагылмый. Үз хезмәте белән тырыша. Аны бит җырчылар башта үзләре “чага”, соңыннан аны гаепләп калдыралар. Җырласын. Ул безнең Татарстаныбызның Майкл Джексоны. Аны тавышсыз, диләр. Дөньякүләм танылу алган Майкл Джексонның тавышы бар идемени? Монда кешенең үз-үзен ничек тәкъдим итүеннән тора бит. Моңы булмаган җырылар да халыкның яраткан җырчысы булырга мөмкин, чөнки ул бөтен күңелен биреп эшли. Мин аны бик яратам. Яшьләр клуб артында сыра эчеп, тәмәке тартып ятмыйлар, ә аның концертына агыла. Моңа сөенергә генә кирәк.

Мин Гүзәлне дә гаепләмим. Ләкин ничә ел эстрадада эшләп, үз йөзен булдырган җырчыга халык алдына чыгып, алай «чәкәләшергә» ярамый. Безнең кухняны халык белергә тиеш түгел. Без бит халыкка культура хезмәтен күрсәтәбез. Тамашачы бездән матурлык көтә, ә болар бөтенесен чыгарып салалар. Шуннан соң халык: «Иии, болар бездән дә «хуже» икән», - дип, концертка бөтенләй килмәскә мөмкиннәр... Бу бер дә кызык түгел.

Безнең арада булмаганмыни мондый хәлләр? Мине эндәшми кала идем. Дөресрәге, эндәшә алмый идем, чөнки эндәшсәм, зурга җибәрергә мөмкиннәр иде. Сәхнәдә бераз кыйгаеп китсәм дә, исерек дип әйтергә мөмкиннәр иде. Шундый вакытлар кичердем...

Зөһрә САДЫЙКОВА

Шәһри Казан

Тулысынча укырга

Илсөя Бәдретдинованың әтисе үлгән

Илсөя Бәдретдинова гаиләсенең ишеген кайгы шакыган. Җычының әтисе вафат булган. Бу хакта Илсөя Инстаграмында: "Әти... Әтиюшкам... Әтиемкам... Хуш кадерлебез... Тыныч йокла" дип яза.

Тулысынча укырга

Алсу – Азат Фазлыевлар эстраданың төп проблемасын атады

Дуэт белән шаккатырып булмаса да, кабатланмас икәнеңне раслап була. Алсу – Азат Фазлыевларның чыгышларын тыңлагач, әнә шундый фикер туа.

Тулысынча укырга

Казанны янәдән су басты (Видео)

Көчле яңгырлар явып үтү сәбәпле Казаныбызны янә су басты. Шәһәрдә ливневкалар санын артыруга карамастан, әле хаман кайбер урыннарда алар гомүмән юк. Булганнары тиешлечә эшләми дип зарлана халык. Кичә кич интернет челтәрләре халыкның моң зарлары, видеоязмалар, фотосүрәтләр белән шыгрым тулган иде инде.

Берәүләр Метшинны гаепләсә, икенчеләре күрә торып суга кергән автобус йөртүчеләрен сүкте. Сезнең якын-тирәне су бастымы? Фикерләрегезне бу язманың астында калдыра аласыз.

Кузеңне Ач - Дөнья Бу!

Тулысынча укырга

Элвин Грейның пистолеттан атуы интернетта гауга чыгарды (ВИДЕО)

Популяр татар-башкорт эстрадасы җырчысы Элвин Грей халыкны "аяктан екты": интернетта травматик пистолеттан ату видеосын элеп куйган.
Видеода җырчы дуслары янәшәсендә «Бүген егетләрнең бәйрәме!» дип кычкырып, һавага утлы коралдан ата.

Бу күренеш интернетта чын гауга чыгарды. Җырчының социаль челтәрендә видеоны караган дистәләгән мең кеше үзара талашып беткән. Аңлашылганча, кемдер җырчыны яклап, кемдер киресенчә сүгеп, Радик пистолеттан аткан кебек комментарийлар "ата".

Кайберәүләр җырчы аек булмаган дигән фикерне алга сөрә. Ә сез ни диярсез?

Матбугат.ру

Тулысынча укырга

Балаларны мәктәпкә әзерләү ничә сумга төшә? Йолдызлар тәҗрибәсе.

Август – балаларны мәктәпкә әзерләү вакыты. Форма, эш дәфтәрләре, аяк киеме, канцтоварлар, рюкзак алу... мәктәпкә әзерләнү мәшәкатьләре ата-аналарның баш бәласенә әйләнә. Мәктәпкә әзерләнү җиңел үтсен өчен нишләргә?

Тулысынча укырга

Баласының гомере кыл өстендә калганны аңламаган

Эштән кайтып барам. Өй каршыбызда Гөлия басып тора. Янында, бала арбасында, кечкенә кызы йоклый. Үзе бик бирелеп телефоннан сөйләшә. Мин баш кагып кына сәлам бирдем дә, якындагы кибеткә кереп киттем. Кирәкле әйберләремне сатып алып чыксам, Гөлия һаман телефоннан сөйләшә.

Тулысынча укырга