Соңгы арада валюта курсы гомердә күзәтелмәгән рекордлар куеп аптырашта калдыруын дәвам итә. Чәршәмбе көнне доллар – 72 сумнан, евро исә 88 сумнан артып китте. Сишәмбе көнне исә вәзгыять тагын да аянычрак иде. Ник дигәндә, евро бу көнне – 100 сум, доллар исә 80 сум тирәсендә тибрәлде. Бу көннәрдә Казанның күп кенә банклары валюта алмаштырмый башлаган, автосалоннар машина сатуны вакытлыча туктатып торган дигән хәбәрләр дә бар.
Халык та аптырашта: булган акчасын нишләтергә, ничек бәясен югалтмаска? Күптән түгел “Иҗтимагый фикер” фонды тарафыннан уздырылган сораштыру барышында да респондентларның яртысы диярлек (45 проценты) бүгенге вәзгыятькә борчылуын, булган акчасын кая куярга белми баш ватуын белдергән. Ә сез җыйган акчагызны нишләтәсез?
Римзил ВӘЛИЕВ, “Татмедиа” генераль директоры киңәшчесе:
– Акча җыеп тормыйбыз, тотып бетереп барабыз. Бу арада бакча төзеп йөрибез әле. Хәзер акча саклауның бер мәгънәсе дә юк. Иң яхшысы – аны берәр әйбергә яки хезмәткә әйләндерү.
Илгиз ЗӘЙНИЕВ, драматург:
– Җыйган акчам юк, кредитларым гына бар. Шуңа күрә мондый проблема миңа кагылмый. Шулай да валюталар курсындагы үзгәрешләрне даими рәвештә күзәтеп барам. Андагы вәзгыять борчый, билгеле. Бу бит инде безнең илдә тәртип булмау турында сөйли.
Дилә НИГЪМӘТУЛЛИНА, җырчы:
– Безнең андый зур капиталлар юк инде. Әлегә бөтен акча күчемсез милек һәм җиргә салынган. Иҗат кешесе булгач, вакыт-вакыт: “Киләсе елга эш булырмы икән?” – дип тә уйлап куясың. Бала да үсеп килә. Дөрес, үзебезне ашатырлык кына акча булыр инде анысы. Россиянең хәле алай ук начар түгел, шуңа күрә ачлык та, кытлык та булмас дигән өмет бар. Кризис, нигездә, акчасы күп булган кешеләргә генә кагыла. Ажиотажга бирелеп, кибетләрдә йөргәнебез юк. Бәяләр күтәрелсә дә, билгеле бер вакыт үтүгә барыбер үз хәленә кайтачак. Кризисны беренче генә кичерүебез түгел. Шулай да 90нчы еллардагы кебек үк булмас дип өметләнәм.
Марсель ӘХМӘДУЛЛИН, “Болгар” радиосы ди-джее:
– Миңа калса, бай булу – зур мәшәкать ул. Бигрәк тә шомлы икътисадый дәвердә. Бүген һәрберебезгә, аз булса да, икътисадчы булырга кирәк, чөнки акча үрчү алымы белән күбәя. Үрчетү алымнарын белүче һәм акчаны бары тик килеп китүче күренеш буларак кына кабул итүчеләр бар. Шәхсән үземнең җыеп куйган акчам юк. Акчаның булмавына сөенүнең бердәнбер очрагыдыр бу. Еш кына үземне акчалы кешеләр урынына куеп карыйм. Алтын сатып алудан мәгънә юкмы икән? Бәлки, күптән хыялланган әйберне алып куярга да була торгандыр. Искерми, модасы тиз генә чыкмый торган әйбер сатып алып, дөньялар тынычлангач, аны сатарга мөмкин. Мисал өчен, акчаң күп булса, берничә машина алып, соңыннан сатарга була. 1998 елда шулай эш итүчеләр булды. Берәр бизнес өчен җиһаз сатып алып, шул рәвешле инвестиция ясарга да мөмкин. Кибетләрдән әйбер җыю шаукымына килгәндә, миңа йокмады ул. Капчыгы белән шикәр комы, он алып куюның гына мәгънәсен күрәм. Башка әйбер алып кую ихтыяҗы юктыр. Хәтерләсәгез, элеккеге кризислардан соң, киресенчә, үсеш башланды. Монысыннан соң да шулай булачагына ышанасы килә.
Илфат ВӘЛИТОВ, Баулы районының Салих авылы гаилә фермасы башлыгы:
– Бөтен җыелган акчабыз банкта тора, аны алырга җыенмыйбыз. Халык узыша-узыша азык-төлек, җиһаз җыя дип сөйлиләр. Бу хакта уйлап та караганыбыз юк. Ит, сөт продуктларын үзебез җитештерәбез, яшелчәсе дә үзебезнеке. Кибеттән фәкать шул он, ярма, шикәр генә сатып алабыз. Хәзерге вакытта ипотека түлибез. Аны түләп бетереп булырмы икән дип кенә борчылабыз. Нәрсә булып бетәр? Акчалар “янмасмы” дип тә шикләнәбез. Шулай да, миңа калса, 90 нчы еллардагы кебек үк кризис кабатланмас.
